ویژگی های اخلاقی
اوصاف اخلاقی و دینی:
در برخی منابع حضرت مهدی (عج) را از نقطه نظر اخلاقی، بسیار شبیه به نبی مکرم اسلام (ص) دانسته و با در نظر گرفتن ویژگی هایی که پیامبر اسلام (ص) در دوران حیات خود داشته و همچنین در آیات و روایات بسیاری از آنها یاد شده است، لذا میتوان جنبه های اخلاقی و عرفانی حضرت صاحب الزمان را به رسول الله نسبت داد. در برخی از احادیث منحصراً از صفات و خصوصیات اخلاقی حضرت صاحب الزمان (عج) بیان نموده که در این زمینه میتوان به روایتی از امام رضا (ع) اشاره کرد که فرمود:
«او به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدران و مادران‌شان برای آنها دلسوزتر است. همچنین از همه مردم در برابر خدا متواضع‌تر و در عمل به آنچه خود بدان فرمان میدهد سختکوش‌تر و در دوری گزیدن از آنچه خود از آن نهی میکند خوددارتر است.»
در روایتی از اباعبدالله الحسین (ع) فرمودند:
«امام زمان را باید از روی آرامش و وقاری که دارد و همچنین دانش او به حلال و حرام و نیازمندی مردم به او و بی‌نیازی او از مردم شناخت.» همچنین امام جعفر صادق (ع) بیان کردند: «امام مهدی فردی در نهایت زهد است که پوشاک زُمُخت و خشن می‌پوشد، نان جو می‌خورد، بر کارگزاران دولت خود سخت‌گیر، با مردم بسیار بخشنده و با مستمندان مهربان است.»
از آنجا که خلق و خو و سیره حضرت صاحب الزمان (عج)، به عنوان الگو و سرمشق ایده‌آلی برای همه انسانها است، لذا در اینجا یک به یک آنها را مورد بررسی قرار می دهیم.
سیرت دینی:
حضرت صاحب الزمان (عج) نسبت به شکوه و عظمت خداوند بسیار متواضع و افتاده است. ایشان همانند عقابی که بال های قدرتمندش را از هم باز کرده، و با نگاه به پایین از بلندای آسمان فرود آمده و بر زمین می نشیند، بدین ترتیب خداوند بلند مرتبه و بزرگی او در همه وجودش جلوه‌گر شده و جهان هستی را مدهوش و حیران خود میکند.
سیرت خلقی:
حضرت مهدی (عج) دارای جلال و جبروت، آرامش خاطر و ابهت ویژه ای است. آن حضرت معمولاً لباس هایی زبر و خشن بر تن کرده و غالب طعام شان نان جو میباشد. بردباری و دانش امام زمان بر همه عالمیان افزون است. ایشان نه تنها هم اسم پیامبر اسلام بوده، بلکه اخلاقی همچون ایشان دارد. امام زمان (عج) در سرتاسر کره خاکی و عالم هستی با چراغ هدایت گذر کرده و همچون انسان های پاسا و با تقوا زندگی می کنند.
سیرت عملی:
حضرت صاحب زمان (عج) بسیار بخشایشگر بوده، به شکلی که بی حساب و کتاب اموال و دارایی ها را به انسان ها عطا می کند. ایشان با ماموران و متصدیان حکومتی خودشان، جدی و دشوارگیر بوده و با انسانهای ضعیف و نیازمند در نهایت شفقت و محبت رفتار می کند. در کردار به گونه ای است که به نظر میرسد با دستان خودشان عسل و کره به کام انسان های بی بضاعت می گذارد. آن حضرت با ظهورش باعث زدودن کینه و بدی از دلها و نهاد انسان ها گردیده و همه جا را مملو از آرامش و امنیت می کند. امام زمان (عج) به قدری عدالت را در همه جا می گستراند که هیچ شخصی به فرد دیگر ظلم و ستم نمیکند.
سیرت انقلابی:
امام زمان (عج) حق هر صاحب حقی را از غاصبان ستانده و به صاحبش باز می گرداند. حتی در صورتی که حق در زیر دندان انسان های متعدی و زورگو بوده، از او خارج کرده و به صاحب اصلی آن باز پس میدهد. آن حضرت در جهت انجام دستورات الهی و برپا نمودن دین خدا به کلام یاوه گویان وقعی ننهاده و سرزنش کسی را پذیرا نیست.
سیرت سیاسی:
در زمان برپایی حکومت حضرت صاحب الزمان (عج)، ایشان بساط حکومت انسان های زورگو و ستمگر و رفتارهای رخنه گر انسانهای ریاکار و خیانت کار را برچیده و مکه به عنوان قبله مسلمان، مبدأ جنبش و قیام آن حضرت می شود. یاران خاص حضرت مهدی (عج) با ظهور و قیام ایشان، در مکه دور هم جمع شده و به او ملحق می شوند.
سیرت تربیتی:
در زمان حکومت حضرت صاحب الزمان (عج) ظرفیت وجودی و ادراک مردم افزایش یافته و حضرت مهدی (عج) به حمایت الهی عموم مردم را در سطوح علمی به تربیت و پرورش پرداخته و موجب رشد دانایی و فرزانگی در همه می شود. پس از قیام آن حضرت هیچ جایی وجود ندارد، الا که در آن ندای شهادتین اسلام أشْهَدُ أنْ لاإلهَ‌إلّااللّه وَ أشهدُ أنَّ محمداً رسولُ الله به گوش میرسد.
سیرت اجتماعی:
در دوران زمام داری حضرت مهدی (عج)، به قدری عدل و داد او در همه جا فراگیر میشود که ذره ای ظلم و ستم بر هیچ احدی وارد نمی شود. اولین نشانه از عدالت آن حضرت، خطابه نمایندگان حکومت بوده که در مکه با صدای بلند بیان می کنند: «هر کس نماز فریضه خویش را در کنار حجر الاسود و محل طواف خوانده است و اکنون می‌خواهد نماز نافله بخواند، به کناری رود، تا حق کسی پایمال نگردد و هر کس می‌خواهد نماز فریضه بخواند بیاید و بخواند.»
نقطه ای بر روی این کره خاکی یافت نمی شود مگر آن که به من کرم و عدالت ایشان به کمال رسیده و متبرک می شود. حتی همه موجودات زنده اعم از جانوران و گیاهان نیز از الطاف عدل و داد آن حضرت بی بهره نمانده و مستفیض می شوند. انصاف و دادگری صاحب الزمان (عج) در همه محافل و خانه ها نیز جاری شده و همچون گرما و سرما در داخل خانه ها حاکم میشود.
سیرت مالی:
همه دارایی های دنیا در پیشگاه حضرت مهدی (عج) جمع می شوند، اعم از آنچه در داخل زمین وجود داشته و حتی بر روی خاک باشد. پس از آن صاحب الزمان (عج) خطاب به مردم می فرماید: «بیایید! و این اموال را بگیرید! این‌ها همان چیزهایی است که برای به دست آوردن آنها، قطع رَحِم کردید و خویشان خود را رنجاندید، خون‌های به ناحق ریختید و مرتکب گناهان شدید. بیایید و بگیرید! سپس دست عطا می‌گشاید، چنان‌که تا آن روز، کسی آن‌چنان بخششی در اموال نکرده باشد.»
سیرت اصلاحی:
امام زمان (عج) یاری کننده ای است که از سوی خداوند بلند مرتبه رسالت دارد تا به حقوق و دادخواهی همه مردم رسیدگی کند. در عصر ایشان همه انسان ها از نعمت و آسایش بسیار و بی همتا برخوردار می شوند. حتی حیوانات چهارپا نیز تعدادشان افزایش یافته و در کنار سایر جانوران در صلح و آسودگی به زندگی ادامه می دهند. گیاهان رشد مضاعفی داشته و فراوانی در آب نهر ها نمودار میشود. همچنین مخازن، معادن، گنج ها و هر آنچه که در زیر زمین پنهان گشته، به بهره‌برداری میرسد.
دسیسه چینی و بلوا در میان مردم به زوال رسیده و نبرد، یورش و چپاول کنار می رود. در هیچ جای دنیا خرابه ای وجود ندارد، مگر آنکه حضرت مهدی (عج) به آبادانی آنجا اقدام می کند.
سیرت قضایی:
در دولت صاحب الزمان (عج) قوانین و داوری کاملاً به عدل و انصاف بوده و ذره ای ظلم و ستم در حق کسی انجام نشده و کوچکترین زحمت و غصه ای بر وجود کسی قرار نمی گیرد. حضرت مهدی (عج) بر اساس احکام الهی و بدون در نظر گرفتن اکثریت و دیدگاه دیگران فرمان داده و جهان را اداره می کند. ایشان دادخواهی را در بین مردم گسترش داده و کسی قادر نیست تا جوری به دیگری روا کند.
شیخ مفید چنین نقل کرده است: «چون قائم آل محمد قیام کند، مانند حضرت داود (ع) بر حسب باطن، بی‌هیچ نیازی به شاهد، حکم و قضاوت میکند، خداوند حکم را به او الهام کرده و او بر طبق الهام الهی حکم می‌راند. حضرت مهدی نقشه‌های پنهان هر گروه را می‌داند و به آنها می‌گوید. مهدی دوست و دشمن خود را با نگاه می‌شناسد.»
